Depresja staje się coraz większym problemem w skali całego społeczeństwa, a według prognoz WHO do 2030 roku stanie się ona najczęściej występującą chorobą na całym świecie. Przez lata kwestię tę badano i analizowano jedynie w kontekście osób dorosłych. Okazuje się jednak, że depresja u dzieci jest problemem o równie dużej, a może nawet większej skali. Statystyki pokazują, że na różnych etapach życia może doświadczać jej nawet do 20% osób w wieku dziecięcym i młodzieńczym.
Czy dzieci naprawdę mogą mieć depresję?
Niestety, depresja dziecięca wciąż jest często tematem lekceważonym przez osoby dorosłe. Nawet w ujęciu naukowym pierwsze szersze badania pojawiły się dopiero w latach 80. ubiegłego wieku. W rozwoju specjalistycznej pomocy w tym zakresie w naszym kraju nie pomogły też kwestie historyczne, jak poprzedni ustrój polityczny, a przez to ograniczony dostęp do najnowszej wiedzy medycznej. Skutki tego odczuwane są do dziś pod wieloma względami. Wciąż brakuje w Polsce rozwiązań systemowych, które sprostałyby zapotrzebowaniu na profesjonalną pomoc. Specjalistów pracujących z dziećmi jest mało, a cały system cierpi przez lata zaniedbań i niedofinansowania. Brak wiedzy dotyczy też samych rodziców – wciąż można spotkać się z przykładami bagatelizowania problemów emocjonalnych, a wręcz stygmatyzowania ich. Smutek u dziecka lub inne jego problemy o charakterze emocjonalnym usprawiedliwiane są np. okresem dojrzewania, czy młodzieńczym buntem. W praktyce jednak depresja jest chorobą dotyczącą coraz większej liczby osób w każdym wieku – również tym najmłodszym.
Jakie są objawy depresji u dzieci? Co powinno zaniepokoić rodzica?
Aby dowiedzieć się, kiedy udać się z dzieckiem do psychologa, warto zapoznać się z najczęstszymi objawami, jakie mogą występować w przypadku depresji dziecięcej. Mają one oczywiście charakter indywidualny i u każdej osoby ich występowanie oraz natężenie można się różnić, lecz da się wyróżnić te, które pojawiają się w największej liczbie diagnozowanych przypadków. Duża część z nich pokrywa się z tymi, które można zaobserwować u osób dorosłych. Najczęstsze symptomy depresji dziecięcej to m.in.:
- Długotrwałe uczucie zmęczenia
- Zaburzenia nastroju
- Drażliwość
- Nieuzasadniony lęk o dużym natężeniu
- Niemożność przeżywania przyjemności
- Trudności z podejmowaniem aktywności i wywiązywaniem się z obowiązków
- Zachowania agresywne
- Zaburzenia łaknienia
- Poczucie winy, braku przynależności
- Negatywny obraz samego siebie
- Objawy somatyczne – zaburzenia snu, bóle głowy, brzucha, mięśni
Objawy depresji u dziecka często przekładają się negatywnie na jego zachowanie, a także wyniki w szkole, więc cierpieć może na tym również jego rozwój. Nastolatki zmagające się z tym problemem często podejmują się zachowań nietypowych lub ryzykownych – eksperymentują z substancjami psychoaktywnymi, podejmują ryzykowną aktywność seksualną, łamią normy społeczne, a także wykazują zachowania związane z samookaleczaniem się czy próbami samobójczymi.
Co zrobić w przypadku podejrzenia depresji u dziecka?
Podstawową rzeczą, jaką mogą zrobić rodzice podejrzewający depresję u swojego dziecka, jest poświęcenie mu swojego czasu i uwagi. Diagnoza choroby jest bardzo często późna ze względu na to, że zachowania dziecka przy depresji długo pozostają niezauważone. Im szybciej pociechą zajmie się psycholog dziecięcy, tym szybciej będzie mogła ona znów cieszyć się codziennością i powrócić do satysfakcjonującego dla siebie i gwarantującego możliwości rozwoju funkcjonowania. Jeśli pacjent już trafi do specjalisty, niezwykle istotne jest też wsparcie dziecka z depresją. Rodzice mogą spotkać się z psychologiem, aby nauczyć się, jak wspierać emocjonalnie swoją pociechę, czy uczestniczyć w grupach wsparcia, gdzie spotkają innych rodziców, których dzieci zmagały się z podobnym problemem. Dzięki temu dziecko będzie wiedziało, że wśród najbliższych ma osoby, które go wspierają i darzą uczuciem niezależnie od tego, przez jakie trudności przechodzi.
