Nieodłącznym elementem ludzkiego życia są wszelkiego rodzaju nieprzewidziane, trudne sytuacje, które powodują dyskomfort, nasilenie emocji oraz uczucie destabilizacji. Gdy okoliczności te mają wyjątkowo duże natężenie, można mówić o kryzysie życiowym, w przypadku którego dotychczasowe mechanizmy adaptacyjne mogą nie być wystarczające. Podpowiadamy, jak wygląda wsparcie psychologiczne w kryzysie i kiedy warto zdecydować się na taki ruch.
Czym jest kryzys życiowy i kiedy warto szukać pomocy?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, kiedy zgłosić się do psychologa w sytuacji kryzysu życiowego. To, czy dana sytuacja jest kryzysem, czy też nie, zależy bowiem od subiektywnej oceny i odczuć danej osoby. Kryzysowe może okazać się dla kogoś coś, co u kogoś innego nie wzbudziłoby silnych emocji. Cechą wspólną wszystkich kryzysów jest jednak to, że wiążą się one z dużymi zmianami życiowymi, zarówno tymi zaplanowanymi, jak i nagłymi.
Sytuacje kryzysowe można podzielić na kilka grup. Pierwsza z nich to kryzysy sytuacyjne. Mogą to być problemy po śmierci kogoś bliskiego, powstałe w wyniku choroby, czy też po miłosnym oczarowaniu oraz późniejszym rozstaniu z drugą osobą. Kryzysy rozwojowe wiążą się z przejściami między różnymi etapami życia, np. emeryturą. Każdy z nas może doświadczyć również traum, w których potrzebne będzie wsparcie psychologiczne. Dzieje się tak np. z powodu przemocy, wojny, czy katastrof naturalnych. Oprócz tego wielu pacjentów doświadcza kryzysów egzystencjalnych, w czasie których zmagają się z poczuciem braku sensu życia oraz pustki.
Pomoc w kryzysie życiowym może okazać się potrzebna, ponieważ sytuacja ta widoczna jest na wielu płaszczyznach i odbija się na różnych aspektach życia chorego. Objawy kryzysowe dotyczą sfery emocjonalnej, poznawczej, a nawet fizycznej – np. poprzez problemy ze snem, czy napięcie mięśniowe. W konsekwencji powyższych objawów pacjenci często decydują się też na wycofanie społeczne, co może przyczyniać się także do powstawania nałogów. Co ważne, sytuacje te mogą dotyczyć nie tylko osób dorosłych. Z tego powodu potrzebny może być również psycholog dla dzieci i młodzieży.
W jaki sposób psycholog wspiera w sytuacji kryzysowej?
Pomoc psychologiczna w kryzysie ma na celu umożliwienie pacjentowi zrozumienia kierujących jego zachowaniem mechanizmów oraz ich wpływu na jego życie. Do diagnozy specjalista używa w zależności od potrzeb różnorodnych metod. Oprócz standardowego wywiadu z pacjentem mogą to być kwestionariusze, ocena kliniczna, czy też ocena pod kątem medycznym w zakresie objawów fizycznych.
Psycholog w trudnych sytuacjach życiowych może pomóc doraźnie, w formie pojedynczych konsultacji. Jeśli sytuacja będzie tego wymagała, potrzebna może być psychoterapia, czyli regularne spotkania z terapeutą, w czasie których pacjent uczy się nowych strategii adaptacyjnych. Specjalista nadzoruje natomiast postępy i stan osoby, która zgłasza się po pomoc. Specjalistyczna pomoc w kryzysie emocjonalnym może uwzględniać również inne metody pracy z pacjentem – np. techniki relaksacyjne, a w razie potrzeby także farmakoterapię. Dzięki temu pacjent otrzymuje zarówno doraźną pomoc, jak też uczy się tego, jak radzić sobie w kryzysie.
