Zaburzenia lękowe są jednym z częściej występujących typów zaburzeń emocjonalnych i mogą dotyczyć nawet ok. 10% Polaków. Lęk ze zwykłej emocji przekształca się u takich osób w skrajne odczucie, które przy długotrwałym występowaniu znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Skoro jest to problem tak powszechny, warto zapoznać się z takimi zagadnieniami, jak: „zaburzenia lękowe – co to?”, czy „stany lękowe – jak leczyć?”.

Czym są zaburzenia lękowe?

Zaburzenia o podłożu lękowym są bardzo szeroką grupą zaburzeń psychicznych. Ich cechą wspólną jest występowanie silnego, długotrwałego lęku. Aby można było mówić o występowaniu zaburzenia, przyjmuje się, że problem musi trwać co najmniej 6 miesięcy. Lęk, który jest naturalną reakcją organizmu na stres, staje się czymś skrajnym, towarzyszącym pacjentowi nawet każdego dnia. Uczucie to nie tylko nie ustępuje, lecz z czasem może się nasilać, coraz bardziej przeszkadzając osobie chorej w codziennym funkcjonowaniu. Problem ten może dotykać osoby w każdym wieku, a także o różnym statusie czy w różnych sytuacjach życiowych. Coraz częściej występują zarówno zaburzenia u osób dorosłych, jak też stany lękowe u dzieci i nastolatków.

Objawy zaburzeń lękowych

Objawy stanów lękowych są bardzo różnorodne. Ich występowanie może być różne w zależności od rodzaju zaburzenia. W związku z tym należy rozróżnić kilka najczęściej występujących rodzajów zaburzeń lękowych. Są to m.in.:

Fobie – strach przed konkretnymi przedmiotami i sytuacjami; jest on całkowicie nieuzasadniony lub nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia. W literaturze wyróżnia się kilkaset fobii. Dzieli się je na dodatkowe podgrupy:
- Agorafobia – lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, wyjściem z domu, czy przebywaniem w tłumie
- Fobia społeczna – lęk przed kontaktami i sytuacjami społecznymi – oceną, krytyką, czy odrzuceniem
- Fobie specyficzne – lęk wysokości, lęk przed zastrzykami, czy przed zwierzętami.
Zaburzenia paniczne – nawracające, nagłe ataki paniki
Zaburzenia lękowe uogólnione – przewlekłe zaburzenia depresyjno-lękowe dotyczące różnych codziennych spraw, nawet gdy nie występuje realne zagrożenie. Objawiają się m.in. trudnościami z koncentracją, drażliwością, bólami głowy, problemami ze snem, czy nadmiernym spięciem
Separacyjne zaburzenia lękowe – nieadekwatny do wieku lęk przed rozłąką z bliską osobą
Mutyzm wybiórczy – odmawianie kontaktu z konkretnymi osobami lub w określonych sytuacjach społecznych, mimo braku tego problemu w innych okolicznościach. Często są to zaburzenia lękowe u dzieci.

Przyczyny zaburzeń lękowych

Najczęściej za występowanie problemów odpowiada kombinacja różnych czynników. Pod względem biologicznym osoby ze zwiększonymi skłonnościami mogą mieć m.in. zmiany w równowadze neuroprzekaźników w mózgu, czy zwiększoną aktywność ciała migdałowatego w odpowiedzi na sygnały lękowe. Zaburzenia bywają również dziedziczne. Istotne są także czynniki środowiskowe, np. choroby, długotrwały stres, czy traumatyczne przeżycia. Stany lękowe u nastolatków i dzieci często wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania rodziny, w jakiej dana osoba się wychowuje. Powstawaniu zaburzeń sprzyjają również uzależnienia od alkoholu, czy narkotyków.

Leczenie zaburzeń lękowych

Pierwszym krokiem w leczeniu zaburzeń lękowych powinny być konsultacje psychologiczne. Specjalista przeprowadza wywiad i dokonuje oceny stanu pacjenta. W razie potrzeby stosowane są standaryzowane kwestionariusze i testy. Szczególnie w przypadku najmłodszych przydatne mogą okazać się obserwacje dziecka w różnych środowiskach – w domu, czy w szkole. Na podstawie uzyskanych informacji przedstawiana jest diagnoza. Podstawową formą leczenia jest psychoterapia dla dzieci i młodzieży lub dorosłych. Dobierane jest odpowiednie podejście terapeutyczne do potrzeb pacjenta. Najskuteczniejsza jest terapia CBT, czyli poznawczo-behawioralna. Specjalista może zalecić również udział w grupach wsparcia, czy edukować w zakresie technik relaksacyjnych i ćwiczeń, które pacjent może wykorzystywać samodzielnie na co dzień. Ponadto w razie potrzeby zaleca się farmakoterapię. Może być pomocna np. w silnych napadach lękowych, czy epizodach depresyjnych.