ADHD należy do grupy zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Jest jednym z najczęściej diagnozowanych obecnie problemów z tej kategorii. Według różnych danych, zmaga się z nim nawet ponad 5 procent populacji na całym świecie. Zaburzenie to bywa nawet potocznie nazywane jedną z plag XXI wieku. Przedstawiamy podstawowe informacje na temat tego, jakie są przyczyny nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci i jakie objawy powinny być alarmujące dla rodziców.
Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci
Zaburzenie określane jako ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Może objawiać się różnorodnymi zachowaniami, które generują trudności w codziennym funkcjonowaniu dziecka. Istotne jest, że występują one we wszystkich środowiskach – zarówno w domu, jak i w szkole, czy przedszkolu. Dziecko z ADHD ma problemy ze skupieniem uwagi, zapomina o codziennych obowiązkach, jest impulsywne, a także ma problemy z siedzeniem w miejscu przez dłuższy czas. Łatwo rozprasza się, a także wybucha złością lub się frustruje. Jego zachowania często mogą wydawać się innym nieprzemyślane, nieadekwatne do danej sytuacji. Codzienne funkcjonowanie może stać się dla dziecka dużym wyzwaniem, dlatego istotna jest odpowiednio wczesna, profesjonalna diagnoza ADHD u dzieci.
Skąd się bierze ADHD u dzieci?
Naukowcy wciąż prowadzą badania i spierają się na temat tego, jakie są przyczyny ADHD u dzieci. Według różnorodnych analiz poszczególne struktury w mózgu osób zmagających się z tym zaburzeniem rozwijają się wolniej niż u innych. Na podstawie tego eksperci wskazują czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nadpobudliwości psychoruchowej. Dwie podstawowe ich grupy to czynniki genetyczne oraz środowiskowe.
Choć nie wyodrębniono konkretnych genów, które mogą odpowiadać za to, kiedy występuje nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, wykazano, że genetycznie może być determinowana większość diagnozowanych przypadków. Do czynników środowiskowych eksperci zaliczają takie kwestie, jak niewłaściwe zachowanie matki w trakcie ciąży (przyjmowanie używek), czy komplikacje w czasie porodu. Ponadto ryzyko zwiększać może również niewłaściwa dieta, skutkująca brakiem niezbędnych substancji potrzebnych do rozwoju dziecka. Podczas badań nad tym, skąd się bierze ADHD u dzieci, wskazano również możliwość, że niektóre zachowania będące jego objawami mogą być wynikiem adaptacji danej osoby np. do trudnej sytuacji w domu. Za rozwój oraz nasilenie się poszczególnych zachowań mogą odpowiadać zatem np. brak uwagi rodziców, czy konieczność życia w ciągłym stresie i zagrożeniu w kontaktach z najbliższymi. U osób takich inne środowisko wychowawcze mogłoby spowodować, że ADHD nie rozwinęłoby się w ogóle lub w mniejszym stopniu, mimo uwarunkowań genetycznych.
Po czym poznać, że dziecko ma ADHD?
To, czy można mówić o ADHD, każdorazowo ocenić powinien psycholog dziecięcy. Konieczne do diagnozy może być przeprowadzenie różnorodnych testów, czy kompleksowa obserwacja zachowań dziecka. Istotne są bowiem nie tylko same oznaki, ale też ich wpływ na funkcjonowanie osoby. Przyjmuje się, że powodem do niepokoju powinny być nie tyle pierwsze objawy ADHD u dziecka, co ich występowanie przez okres co najmniej 6 miesięcy, a także negatywne oddziaływanie na różne sfery życia – osiągnięcia szkolne, relacje z rówieśnikami, a nawet z rodziną. Z pewnością warto zastanowić się nad diagnozą również wówczas, gdy oznaki ADHD u dziecka zostają zauważone przez większą liczbę osób, np. nauczycieli w szkole.
Odpowiednio szybka i rzetelna diagnoza daje możliwość wdrożenia wsparcia, które pozwoli dziecku zmienić niekorzystne zachowania i poradzić sobie w codziennym funkcjonowaniu. Do działań tych zalicza się m.in. terapia dla dzieci z ADHD, trening umiejętności społecznych, farmakoterapia, a także psychoedukacja samych rodziców lub opiekunów. Niezbędna jest bowiem nie tylko praca z osobą zmagającą się z zaburzeniem, ale też z jej najbliższymi. Dzięki temu, niezależnie od przyczyny ADHD u dzieci, pacjenci mogą rozwijać swoje umiejętności społeczne i poprawiać jakość swojego codziennego życia.
